Czarnkow.INFO - Internetowy Serwis Informacyjny
    Strona główna     Urzędy     Kultura i atrakcje     W mieście     Archiwum
Dzisiaj jest: 29 marca 2024, piątek.  Imieniny: Bertolda, Marka, Wiktora, Zenobii, Zenona



free counters


KTO GRAŁ W KOŚCI?



W wyniku badań archeologicznych, prowadzonych w 2000 roku na placu Wolności w Czarnkowie, zbiory Muzeum Ziemi Czarnkowskiej powiększyły się m.in. o dwie kości do gry z XV wieku.

Obie kości wykonane są z rogu, jedna o wymiarach 80x80x80 mm z oczkami obwiedzionymi kołem, druga, bardziej prostokątna, o wymiarach 70x60x60 mm z oczkami w formie wywierconych punktów oraz obwiedzionych kołem. Oczka wytyczono w najpopularniejszym systemie, w którym suma oczek przeciwległych ścianek daje wynik 7.

Wczesne kości do gry najczęściej wykonywane były z rogu, rzadziej z kamienia lub bursztynu. Podczas prac archeologicznych znajduje się kości z końca IX wieku po czasy nowożytne, tak w Polsce (Gdańsk, Wolin, Szczecin, Wrocław), jak i w Europie (Skandynawia, Rosja). Z Kroniki polskiej Wincentego Kadłubka możemy się dowiedzieć, że w karczmie w kości grywał sam książę Kazimierz. W okresie piastowskim gry przy użyciu kości były szczególnie popularne. Kostkami można było np. ustalić kolejność ruchów uczestników w innych grach. Na obrazie P. Breugla Zabawy dziecięce stwierdzić można znajomość różnych gier z wykorzystaniem kości. Gra w kości zdobyła w średniowieczu chyba największą popularność. Żadna z gier nie była tak często wymieniana w źródłach, na żadną nie zrucano tylu gromów, żadna też nie wywoływała aż takich namiętności. Gra ta objęła praktycznie wszystkie warstwy społeczne, od najbogatszych i najmożniejszych, przez mieszczan, aż po biedotę i przede wszystkim światek przestępczy i duchownych. Zarówno ustawodawstwo świeckie jak i kościelne odnosiło się wrogo do tej gry, niemniej dopuszczało ją pod warunkiem, że grano dla rozrywki, odpoczynku, a stawki były bardzo niskie. Wincenty Kadłubek zapisał, że niejaki Jan, zapewne ktoś z kręgu dostojników, wyzwał Kazimierza Sprawiedliwego na pojedynek na kości. Jan Długosz z kolei zamieszcza pod rokiem 1430 informacje o księciu Witoldzie, który odpoczywał jadąc na polowanie albo grał w kości, z jednego i drugiego korzystał w bardzo małym stopniu (...). Z roku 1445 pochodzi wzmianka o plebanie czarnkowskim, który podczas wizyty w szkole zastał grających kleryków, a na wezwanie plebana do zaprzestania gry jeden z grających nazwał go hipokrytą i złym człowiekiem. Kościół zwalczał bardzo mocno rozprzestrzenianie się gry w kości wśród duchowieństwa i wiernych, widać jednak, że liczne nakazy nie przynosiły skutku, a kości nadal świeciły triumfy.

W połowie maja eksponaty z Muzeum Ziemi Czarnkowskiej zostały wypożyczone do Muzeum Regionalnego w Wągrowcu, gdzie stanowić będą część ekspozycji o grach i przedmiotach do gier, które zachowały się w zapiskach i zostały znalezione na terenie Polski.
Elżbieta Gajda

O serwisie  |   Dodaj do ulubionych  |   Ustaw jako startową  |   Miasto Czarnków  |   Miejskie Centrum Kultury
Redakcja Czarnkow.INFO: 64-700 Czarnków, os. Parkowe 21/37, tel/fax 600 545 261, czarnkow.info@onet.pl
© Marcin Małecki Jacek Dutkiewicz 2004-2024. Wszelkie prawa zastrzeżone.