PISAĆ KAŻDY MOŻE


W dzisiejszych czasach jesteśmy do tego stopnia otoczeni pismem, że nieraz zdajemy się go w ogóle nie dostrzegać. Pismo jednak jest jednym z najdonioślejszych wynalazków w historii ludzkości.

Pismo narodziło się w starożytności. Choć za najstarsze uchodzi sumeryjskie pismo klinowe, swoje systemy pisma opracowało niezależnie wiele cywilizacji starożytnych: Egipcjanie, Kreteńczycy, Majowie, Chińczycy. Niektóre udało się odczytać, jak na przykład egipskie hieroglify, inne pozostają dla nas zagadką, jak minojskie pismo linearne A. Również nasz alfabet ma korzenie w starożytności. Narodził się w Azji, w Fenicji. Od Fenicjan, którzy byli kupcami i żeglarzami, zapożyczyli go i dostosowali do swojego języka Grecy. Rodzaj alfabetu greckiego, stosowany przez italski lud Etrusków, stał się zaś kanwą do stworzenia alfabetu łacińskiego, używanego przez nas do dziś.

Przez większość historii umiejętność pisania zarezerwowana była dla wyższych warstw społeczeństwa. Pismem posługiwali się kapłani i urzędnicy. Często był to sekret pilnie strzeżony, jak na przykład w przypadku egipskich hieroglifów. Umiejętność czytania i pisania w średniowiecznej Europie wbrew pozorom nie była rzadka, choć ograniczona do elit. Sytuację odmienił wynalazek druku w XV wieku. Sprawił on, że książki stały się tańsze, a przez to znacznie szerzej dostępne. W XVI wieku zaczęła pojawiać się literatura popularna, która docierała do szerokich rzesz zainteresowanych.

W Europie coraz więcej osób chwytało za pióro. Wydawane były przeróżne książki: pamiętniki, relacje z podróży, rozprawy naukowe, literatura religijna i filozoficzna. Pisanie było jednak bardzo trudnym i żmudnym procesem, bo nadal odbywało się ono ręcznie. Autor książki musi najpierw napisać ją sam, stworzyć rękopis. Wielu wynalazców głowiło się, jak uprościć ten proces i stworzyć maszynę, która pomogłaby pisać. Najwcześniejsze próby sięgają XVI wieku, ale pierwszym udokumentowanym wynalazkiem jest "Maszyna do pisania liter" opatentowana przez Henry’ego Milla w 1714 roku. Nie wiadomo jak dokładnie ona wyglądała ani działała, ale uważana jest za pierwszą maszynę do pisania w historii. W 1802 roku Włoch Agostino Fantoni zbudował maszynę do pisania dla swojej niewidomej siostry. Choć nie zachowała się ona, istnieją do dziś pisane na niej listy.

Pierwszą maszynę do pisania, która odniosła komercyjny sukces wynaleźli w 1868 roku czterej Amerykanie: Christopher Latham Sholes, Frank Haven Hall, Carlos Glidden i Samuel W. Soule z Milwaukee, którzy sprzedali patent do firmy Remington and Sons. Produkowana przez tę firmę jako Remington no.1 maszyna stała się bardzo popularna. Co ciekawe, miała ona układ klawiszy QWERTY, podobnie jak dzisiejsze klawiatury. Najbardziej znanym użytkownikiem maszyny tego typu był Mark Twain, który kupił sobie taką w 1873 roku za 125 dolarów (co było wówczas bardzo wysoką kwotą). Innymi wybitnymi prekursorami w używaniu maszyny do pisania był Lew Tołstoj oraz Bolesław Prus.

Po pojawieniu się na rynku maszyny Remington no.1 wiele innych firm próbowało wejść na rynek, próbując się odróżnić. Próbowano wielu układów klawiszy i różnych rozwiązań mechanicznych, ale żadne z nich nie przyjęło się na szeroką skalę. W latach 90 - tych XIX wieku standardem stała się maszyna QWERTY, wyposażona w klawisz SHIFT, który umożliwiał pisanie wielkimi i małymi literami (pierwsze maszyny miały podwójne klawiatury) oraz tabulator. Rewolucję przyniosły dopiero lata 20-te XX wieku, kiedy na rynku pojawiły się pierwsze elektryczne maszyny do pisania. W ich produkcji specjalizowała się firma IBM, która później stanie się wiodącym producentem komputerów.

Wiek XX udoskonalił mechanizm działania maszyn do pisania, pozbywając się wielu ich bolączek, takich jak oporne działanie, hałaśliwość, duże rozmiary i ciężar. Mimo to, ich czas przeminął. W latach 80-tych ubiegłego wieku powszechne stały się komputery osobiste wyposażone w edytory tekstu. Mechaniczne maszyny nie mogły z nimi konkurować - komputer jest w stanie zrobić znacznie więcej i szybciej. Choć maszyny do pisania przegrały wyścig z postępem, pozostają we wdzięcznej pamięci wielu osób. Ich kolekcjoner i znany amerykański aktor Tom Hanks twierdzi, że mają one "duszę".
Mikołaj Kułakowski
Muzeum Ziemi Czarnkowskiej

Redakcja Czarnkow.INFO: 64-700 Czarnków, os. Parkowe 21/37, tel/fax 600 545 261, czarnkow.info@onet.pl
© Marcin MaÅ‚ecki Jacek Dutkiewicz 2004-2024. Wszelkie prawa zastrzeżone.