CZARNKOWSKI DROGOWSKAZ KAMIENNY
- niemy świadek historii


Już starożytni Rzymianie wiedzieli, że aby podróżnik nie zgubił się podczas podróży w labiryncie dróg, potrzebne są drogowskazy. Problem ten rozwiązali stawiając przy drodze kamienie milowe z informacją o odległości do poszczególnych miejscowości. Kamienie te miały kształt walca z prostokątnym zwieńczeniem. Wykonane były z marmuru, granitu bądź lokalnego kamienia, waga oscylowała w granicach dwóch ton. Umieszczona była na nich informacja z numerem mili (ponieważ starożytni taką jednostkę miary stosowali), a na wysokości oka na kolumnie znajdowała się odległość od Forum Romanum.

Co prawda dróg w Czarnkowie Rzymianie nie budowali, ale niedawno odkryto coś równie interesującego. W pobliżu nowo powstającego ronda przy ulicy Sikorskiego usytuowano już słup kamienny, który od pewnego czasu wzbudzał zainteresowanie wśród mieszkańców miasta. Takie słupy kamienne, zwane niegdyś kamieniami milowymi, przekształcone w kamienne drogowskazy można było spotkać przy głównych drogach, domach, na rozwidleniach dróg, czy też bezpośrednio przed nimi albo na granicy posesji lub miejscowości. W poszukiwaniu ich pozostałości przydatne stają się przedwojenne mapy topograficzne, pocztówki oraz fotografie, na których możemy zauważyć dokładne miejsce ich posadowienia.

Na początku lutego br., podczas robót ziemnych przy wykopie kanału technologicznego na głębokości 80 cm poniżej poziomu gruntu, odkryto kamienny drogowskaz przewiązany metalową linką. Wykonany z granitu, w postaci obeliska o czworobocznej podstawie zwieńczonego formą ostrosłupa, ociosany, posiadający około 2, 85 m wysokości, w górnej części słupa malowany białą farbą, której pozostałości widoczne są do dziś. Zagłębiony pierwotnie w ziemi na głębokości około 90 cm. Prawdopodobnie w przeszłości spełniał funkcję informacyjną i wskazywał kierunek podróży. Napisy na nim zatarły się. Na takich obiektach malowano lub wykuwano strzałki kierunkowe, nazwę miejscowości, czasem podaną w kilometrach odległość, jaka pozostała podróżującemu do celu wyprawy. Nie znane jest dokładne miejsce jego pierwotnego usytuowania. Podobno według przekazów ustnych znajdował się na wprost wylotu ulicy Siedmiogóra. Mógł zmieniać jednak swoją lokalizację podczas wcześniejszych prac inwestycyjnych. Pewne jest jednak, że tego typu obiekty stały przy głównych, starych drogach, do których ulica Sikorskiego niewątpliwie należy.

Odkryty drogowskaz z bez wątpienia ma wartości historyczne. Wskazuje lokalizację dawnych szlaków komunikacyjnych. W XIX wieku ruch na gościńcach (głównych drogach, traktach) regulowało prawo pruskie. Rozwojowi prawa drogowego towarzyszył również postęp w zakresie oznakowania dróg. Inwentaryzowano urządzenia pocztowe, mierzono gościńce i znakowano je kamieniami milowymi. Kamienie te wskazywały odległość nie tylko do stolicy danej prowincji, ale również do siedziby władz prowincji lub powiatu, a także do ważnego rozwidlenia dróg lub granicy państwa. W zależności od administracji drogowej różniły się kształtem, wysokością, jak również odległością jaką odmierzały. W momencie wprowadzenia w Niemczech systemu metrycznego w latach 1872-1873 oznaczenia kamieni milowych przestały automatycznie spełniać swoją rolę, tym samym utraciły one swoje znaczenie. Nieliczne z nich zostały oznaczone w nowy sposób lub przestawione, a ich miejsce zajęły kamienne drogowskazy.

Budowa ronda na skrzyżowaniu ulic Siedmiogóra i Sikorskiego stała się w tym momencie doskonałą okazją, aby ten przydrożny drogowskaz kamienny wyeksponować w naszym mieście. Jest świadectwem minionego czasu, stanowi trwały element historycznego krajobrazu miejskiego i odzwierciedla wcześniejszy układ drogowy. Dlatego też decyzją burmistrza miasta Czarnkowa w porozumieniu z lokalnymi miłośnikami Czarnkowa oraz wojewódzkim konserwatorem zabytków zostanie on zachowany w pobliżu miejsca jego odkrycia i stanie się nie tylko ciekawostką historyczną, ale też nową atrakcją turystyczną. W tym miejscu szczególne podziękowania kierujemy w stronę Mariusza Iwaniaka z firmy Tel Wat, który odkrył słup i zgłosił jego odkrycie do Muzeum Ziemi Czarnkowskiej. Od tej chwili każdy z nas będzie mógł obcować z autentycznym "świadkiem przeszłości". Kto wie, być może jeszcze gdzieś są zakopane takie artefakty? Jeśli Państwo znacie takie miejsca, chociażby z ustnych przekazów, prosimy o kontakt.
Romka Bartkowiak, Karolina Rążewska - Golik

Widok na drogowskaz kamienny odkryty podczas robót budowlano - ziemnych
prowadzonych w trakcie przebudowy ulicy Sikorskiego w Czarnkowie
(Fot. R. Bartkowiak)
Pozostałości farby widoczne na kamiennym słupie
(Fot. R. Bartkowiak)
Dawny drogowskaz kamienny stojący przy rozwidleniu dróg na Dębe - Wieleń
na zdjęciu z lat. 30 XX wieku
(Fot. Zbiory Towarzystwa Miłośników Historii Czarnkowa)
Mapa topograficzna z lat 40. XX wieku z widocznym drogowskazem
przy rozwidleniu dróg na Poznań - Piła
(Źródło: http://igrek.amzp.pl)
Pocztówka z 1902 r. , na której można zauważyć drogowskaz
(Fot. Zbiory Muzeum Ziemi Czarnkowskiej w Czarnkowie)

Redakcja Czarnkow.INFO: 64-700 Czarnków, os. Parkowe 21/37, tel/fax 600 545 261, czarnkow.info@onet.pl
© Marcin MaÅ‚ecki Jacek Dutkiewicz 2004-2024. Wszelkie prawa zastrzeżone.